‘Ze houdt gewoon niet meer van me.’
Ik zie de pijn in zijn ogen, volledig overtuigd van zijn gelijk.
Terwijl ik zeker weet dat hij zich vergist. Ik ken zijn vrouw.
‘Hoe weet je dat?’ vraag ik.
‘Ze haalt me nooit meer aan. En wat ik ook doe, ze is altijd chagrijnig.’
Nog een lange weg te gaan.
Het is een ramp als het niet lekker loopt tussen levenspartners. De energie is laag en dus zakt je productiviteit als een baksteen. Lontjes worden korter. Het immuunsysteem krijgt een flinke duw. En niet te vergeten, het doet gewoon pijn. Kortom:
Je bent kwetsbaar als je slecht gehecht bent aan je wederhelft
In mijn vorige blog beschreef ik hoe het zit met veilige hechting. Veilig gehecht zijn met een belangrijke ander maakt je sterk, op alle fronten. Je zit goed in je vel omdat de liefde in je leven volop stroomt. Wie wil dat nou niet?
Toch is het leven niet altijd rozengeur en maneschijn. Was de hechting met je ouders in het verleden niet zo gezond, dan heeft dat invloed op vandaag. Invloed op hoe (en of) we relaties aanknopen en hoe (of) we ze in stand houden. Of we het nu leuk vinden of niet, we worden sterk door het verleden gevormd, als het over hechting gaat.
Weet jij eigenlijk hoe het zit met jouw hechting(stijl)?
Zin om een klein zelfonderzoek te doen? Vul dan voor de aardigheid eens deze vragenlijst in. Daar word je altijd wijzer van.
Deze zelftest, van hechtingsexpert Diane Poole Heller, is naar mijn idee een van de betere vragenlijsten op dit gebied. Als je je emailadres invult ontvang je meteen je persoonlijke uitslag. Daarna kun je kiezen of je in Diane’s bestand wil blijven of liever uitschrijft. Let op: de lijst gaat niet goed samen met Internet Explorer.
Ennuh, niet stiekem vooruit lezen hè? Liever éérst invullen, daarna kijken wat het allemaal betekent. Wees gerust. Er zijn geen ‘foute’ uitslagen. Zelfs als je ontdekt dat er nog wat werk aan de winkel is. Gezonde hechting is aangeboren en kan dus nooit ‘kapot’ gaan. Ze kan hooguit verstopt raken onder een aantal lagen oud zeer. Hechtingswonden kunnen genezen, als je weet hoe.
In liefdesrelaties wil je maar één ding van je partner weten
De centrale vraag is: ben je er voor me als ik je nodig heb?
Als je weet dat het antwoord ‘ja’ is, dan is alles helemaal safe. Everybody happy. Maar soms is het antwoord glashard ‘nee’. Dan wordt het andere koek.
Of het antwoord is ‘ja, misschien’. En het komt zelfs voor dat het antwoord ‘ja én nee’ is. Tegelijk. Wat nu gedaan? Laten we die mogelijkheden eens nader bekijken.
Er bestaan 3 ‘onveilige’ hechtingstijlen
1. Vermijdende hechting
De baby huilt, maar moeder komt niet. Ze heeft in de boeken van Dr. Spock gelezen dat je een kind niet te veel moet verwennen.
Vader zegt tegen zijn zoon van 7, die net een prik heeft gehad: ‘Je hebt toch niet gehuild hè?’
Een man kan zijn ogen niet van zijn smartphone af houden, zelfs niet als hij uit gaat eten met zijn nieuwe vriendin. Zij zucht.
Vermijding is de stijl van mensen die als kind te veel alleen zijn gelaten
Soms letterlijk alleen, vaker nog figuurlijk alleen. Ouders van vermijders zijn niet écht bewust aanwezig, reageren vaak wat ongevoelig en soms zelfs afwijzend naar hun kind. Zo leer je al snel dat je niet vanzelfsprekend kunt terugvallen op emotionele support van je verzorgers. Dat is een probleem, want iedereen (groot, maar vooral klein) heeft emotionele support nodig.
Om jezelf te kunnen handhaven, móet je er dus wel iets op vinden. Je leert, op onbewust niveau, dat je maar beter geen sociale behoeften kunt hebben. Die zijn niet handig, want ze worden toch niet gezien, laat staan bevredigd. Je kunt het maar beter alleen opknappen en op jezelf vertrouwen. Onafhankelijkheid van anderen is veilig. Vermijding van gevoelens beschermt je tegen de pijn van gebrekkige verbinding met degene van wie je afhankelijk bent. Je bent op jezelf gericht, minder op de ander.
Vermijders groeien uit tot zelfstandige mensen die moeite hebben met het ervaren van gevoelens. Die drukken ze liever weg. Ze geven de voorkeur aan werken vanuit hun hoofd. Ze vinden het lastig om hulp aan te nemen. Om hulp vragen is al helemaal een uitdaging. Ze zijn zelfredzaam en willen daarom ook liever niet dat anderen een te groot appèl op hen doen. Dat voelt benauwend. Emotionele mensen moet je zo veel mogelijk ontlopen, en huilende baby’s zo snel mogelijk afgeven. 😉
2. Ambivalente of angstige hechting
Een meisje dat haar moeder kwijt was in de speeltuin komt maar niet tot rust nadat ze elkaar weer gevonden hebben. Ze durft niet meer te gaan spelen, en blijft op moeders schoot plakken.
Een vrouw reageert jaloers als haar man naar een mooie vrouw kijkt terwijl ze samen op een terrasje zitten.
Een man voelt zich persoonlijk afgewezen als blijkt dat zijn vrouw hoofdpijn heeft als hij haar liefdevol in de armen neemt.
Angstig gehechte mensen hebben soms wél en soms niet gekregen wat ze nodig hadden
Ze wisten in hun kindertijd niet waar ze op konden rekenen als het om bevrediging van hun behoeften ging. Zoiets geeft veel stress en angst.
Het doet me denken aan een duifje dat vroeger in wetenschappelijk onderzoek werd gebruikt. Stel je een duifje voor die in een kooi zit met een hendeltje. De vogel heeft geleerd dat er een voedselkorreltje komt als hij op een hendeltje drukt. Altijd. Dat is voorspelbaar en veilig. Dus scharrelt de duif rustig door zijn verblijf en haalt af en toe iets te eten. Niks aan het handje. Maar als de laborant besluit om af en toe een korreltje beschikbaar te stellen als het beestje op het hendeltje trapt, dan gebeurt er iets aparts. De duif raakt gepreoccupeerd met de hendel. Hij blijft er maar op trappen, ook al heeft hij helemaal geen honger. De onvoorspelbaarheid van de beschikbaarheid van het voedsel maakt hem gek.
Zo zal een kind bij een onvoorspelbare ouder ook steeds toetsen hoe de vlag er bij hangt. Is mamma in goeden doen, dan is dat fijn. Maar zal ze dat over vijf minuten nog steeds zijn? Ambivalent gehechte kinderen zijn moeilijk gerust te stellen en zullen met minder zelfvertrouwen de wereld gaan ontdekken, omdat ze niet zeker zijn van een emotioneel veilige thuishaven.
Angstig gehechte volwassenen hebben altijd hun voelsprieten uitstaan. Hoe is het met die ander en gaat het wel goed tussen ons? Ze hebben steeds opnieuw veel geruststelling van hun partner nodig. Als het contact niet optimaal is, ervaren ze dat al gauw als bedreigend. Ze protesteren tegen het verlies van verbinding door hun partners aandacht te claimen. Ook zullen veel angstig gehechte mensen erg hun best doen om in de smaak te blijven vallen bij hun partner (en bij anderen). Zelfs als ze zichzelf daarmee, in meer of mindere mate, zullen verliezen.
3. Gedisorganiseerde hechting
Iemand wordt ontvoerd en gevangen gehouden. Gek genoeg hecht hij zich op den duur aan zijn ontvoerder.
Een kind rent op het schoolplein naar mamma toe, maar zakt vlak voor haar voeten ineens in om niet te hoeven omhelzen.
Een vrouw heeft een lieve nieuwe vriend gevonden, maar wordt doodsbang als ze merkt dat ‘het allemaal erg dichtbij komt’.
Bij gedisorganiseerde hechting komen twee fundamentele menselijke instincten met elkaar in de knoop
Het instinct om te hechten en het instinct om te overleven. Dat gebeurt bijvoorbeeld als de ouder voor het kind angstaanjagend is. Door verslaving, misbruik of gedrag dat bij een psychiatrische aandoening hoort. Degene bij wie je zou willen schuilen is tegelijkertijd de bron van het gevaar. Voor een kind is zoiets psychologisch gezien niet op één lijn te krijgen. Het is net alsof je bij een auto tegelijkertijd op de gaspedaal én op de rem trapt. Deze stijl is dan ook het verst van gezonde hechting verwijderd.
Volwassen die in dergelijke omstandigheden zijn opgegroeid kunnen verlangen naar een intieme relatie, maar er tegelijkertijd heel bang voor zijn. Het is begrijpelijk dat ze op het gebied van relaties meestal vastlopen. Nou denk je misschien: wat mooi, deze inzichten. Je herkent jezelf erin. Of mensen in je naaste omgeving. Maar wat kun je ermee? Goede vraag.
Hoe kun je van onveilige hechting terugkeren naar relationele veiligheid?
Daarvoor heb je ervaringen nodig die een correctie aanbrengen op wat je vroeger over relaties hebt geleerd. Alle mensen in je omgeving kunnen, als je geluk hebt, voor jou een heler zijn. En jij voor alle mensen in je omgeving. Als je tenminste weet hoe veilige hechting werkt én je zelf voldoende hebt ervaren wat emotionele veiligheid is. Het kan heel eenvoudig zijn maar ook heel ingewikkeld. Tegelijk. Maar boven alles is werken aan je hechting gewoon ENG.
Om over een hechtingswond heen te groeien moet je een risico durven nemen
Een risico dat je misschien al jaren niet meer neemt. Flink uit je comfortzone dus!
Wil een vermijder echt contact maken met een ander, dan zal hij uit zijn schulp moeten komen, met het risico op teleurstelling als de ander wéér niet present is. Dat is geen kleinigheid.
Voor een angstig gehecht iemand is het nodig dat ze leert herkennen hoe anderen van haar houden. Er zijn zo veel vormen van liefde. Ook is het een uitdaging om door te laten dringen dat anderen niet zomaar stoppen met ‘houden van’. Simpel is anders.
Voor iemand met een gedisorganiseerde hechting is het de uitdaging te leren dat er mensen bestaan die je op een adequate manier kunnen beschermen. Dat veiligheid goed is om te hebben.
Je begrijpt: hechting is een enorm groot onderwerp waar ongelofelijk veel over te leren valt. In mijn volgende blog (de laatste in de serie van 3) zal ik nog meer in detail schrijven over hoe te herstellen van aspecten in je hechtingstijl die onveilig voelen. Hoe meer veiligheid bij jezelf, hoe meer veiligheid in de wereld, en dat is van het grootste belang.
Wil je dat blog automatisch ontvangen? Laat dan even je e-mailadres achter via de oranje knop rechts op deze pagina. Kun je het daarna vergeten, maar het komt het toch vanzelf goed 😉
1 gedachte over “Wat George W. Bush ons leert over onveilige hechting(sstijlen)”
Wat een helder blog weer Renate, mooi!