Angst

Een gil.

Ik kijk om.

Een groepje mensen bij elkaar, rond een plek op het ijs. Snel schaats ik terug.

Ik zie een zwart gat in de ijsvlakte en besef dat mijn dochter van 3 net kopje onder is gegaan. Ze komt niet meer boven.

Door de paniek spannen alle spieren in mijn lijf. Ik schreeuw van binnen, maar kan niets uitbrengen. Mijn luchtpijp zit dicht door machteloosheid. Ze kan er niet uit. Zo zal ze stikken. Ik ben haar kwijt. Mijn lieve kind.

Ik voel het ijskoude, natte water. Rillingen over mijn rug. Mijn hart bonkt als een razende.

En dat terwijl ik gewoon in mijn eigen warme bed lig. Mijn kind veilig in het hare.

Een mens kan zich van alles in het hoofd halen. Perfect om jezelf de stuipen op het lijf te jagen, nietwaar?

Het onbewuste kan geen onderscheid maken tussen fantasie en werkelijkheid

Ons lichaam wordt geregeerd door ons onbewuste. Daarom reageert het net zo effectief op een echte dreiging als op een door onszelf gecreëerde dreiging.

Een onbekende Nederlandse schrijver wist het al:

Een mens lijdt dikwijls ’t meest
Door ’t lijden dat hij vreest
Doch dat nooit op komt dagen.

Irreële angst gaat over dingen die niet echt gebeuren, maar die wel het leven vergallen. Als we dat toelaten

Telkens wanneer ik in mijn praktijk een angstige cliënt ontmoet, leef ik met haar mee. Haar lijden is echt. Ik verplaats me in het unieke verhaal dat ze vertelt. Hoe ze de snelweg niet op durft. Of bang is dat ze dood gaat en haar gezin moet achterlaten. Of niet durft te spreken voor groepen omdat ze bang is afgewezen te worden. Ik weet dat het niet uitgesloten is dat deze doemscenario’s zullen gebeuren. Shit happens. Maar de angst helpt niet. Daarom vraag ik met belangstelling: “Hoe doe je dat precies, die angst creëren in jezelf?” Verrast kijkt ze me aan. Ik geef toe, het is een gekke vraag. Maar wel een goeie.

De meeste mensen gaan ervan uit dat angst hen overkomt

Dat lijkt wel zo te zijn, maar het is niet zo. Angst komt niet uit de lucht vallen, het kiest jou niet als slachtoffer, omdat je toevallig pech hebt. Angst is een product van de samenwerking tussen je lichaam en je geest. Het is belangrijk dat te beseffen. Dan kun je stoppen met slachtoffer zijn en beginnen met er iets aan te doen.

Hoe groter je bewustzijn, hoe meer emotioneel evenwicht

De sleutel tot goed omgaan met angst ligt in bewustwording. Bewustzijn is de mate waarin je in staat bent om op te merken wat er in je gebeurt. Je kunt je bewustzijn laten groeien door je aandacht te trainen. Lukt dat, dan kun je steeds beter observeren hoe het bij jou van binnen “werkt”.

Om angst te maken heb je een aantal ingrediënten nodig

Alle ingrediënten beïnvloeden elkaar en kunnen de angst groter of kleiner maken. Een mug kan een olifant worden, óf een olifant een mug. Je kiest zelf.

Ingrediënt 1. Een intern plaatje van iets dat ongewenst of bedreigend is. Het kan een foto of een filmpje zijn. Mensen maken de hele dag plaatjes en projecteren die op hun interne filmscherm.

Ingrediënt 2. Een interne dialoog. Woorden, zinnen of hele verhalen die je tegen jezelf vertelt. Bijvoorbeeld : “Ik sta er ook altijd alleen voor.” of “Je kunt mensen niet vertrouwen.” Psychologen hebben het over cognities.

Ingrediënt 3. Een lichamelijke sensatie. Bijvoorbeeld: een versnelde hartslag, trillen, een knoop in je buik of een ademhaling hoog in je borst.

Neem bijvoorbeeld angst voor de lift:

Ik zie hoe ik vast zit in de lift. De deuren gaan niet meer open. Ik ben helemaal alleen. Ik zeg tegen mezelf: ik kan er niet uit. Ik zit gevangen. Hier kan ik niet tegen. Mijn lichaam produceert een hoge, snelle adem en een drukkend gevoel op mijn borst.

Voor sommige mensen is dit een goed recept, dat zo veel angst produceert dat ze niet in een lift durven te stappen en altijd met de trap moeten gaan. Ook als ze een afspraak op de 20e verdieping hebben. Ze hebben liever de last van het moeten lopen dan de angst te moeten ervaren. Vluchten voor ongemak is een heel menselijke neiging. Ongemak moet zo snel mogelijk weg. We willen het niet voelen en proberen angst dus te onderdrukken of te ontwijken.

Helaas. Vermijding lost angst niet op, maar maakt haar groter

Iets vermijden bevestigt namelijk dat er reden is om bang te zijn. Zo raak je alleen maar méér verbonden met je interne zinnetjes, plaatjes en sensaties en geloof je nóg meer dat er werkelijk reden is tot angst. Wanneer je onplezierige emoties wil ontwijken komen ze juist feller terug. Is dat jou ook wel eens opgevallen?

Wat je nodig hebt is ruimte tussen jezelf en je angst

Hoe zou het zijn wanneer je de angst er “gewoon” laat zijn? Stel dat je simpelweg zou gaan zitten en tegen jezelf zei: “Deze angst hoort bij mij, op dit moment. Laat me het maar ervaren.”

Toegegeven, het ligt niet het direct voor de hand. Maar als je het uitprobeert, zul je merken dat emoties altijd veranderen. Niets blijft gelijk. Dat is de natuur. Zoals mindfulness goeroe Jon Kabat-Zinn zegt: You can’t stop the waves, but you can learn how to surf. Door je emoties (plaatjes, cognities, sensaties) te observeren en je aandacht erbij te houden, vereenzelvig je je er veel minder mee. Je bent niet je angst, je hebt haar alleen en je kijkt er als van een afstandje naar. Dat helpt.

Aandacht is een sleutelwoord. Niet weglopen, maar erbij blijven

Hetzelfde geldt voor gedachten. Ons brein is niet in staat om niet te denken. Daarom kun je gedachten (plaatjes en cognities) wél bewust kiezen, maar niet echt onder controle houden. Sommige gedachten komen op en hebben een vervelend effect op onze gemoedstoestand. Dat gebeurt iedereen wel eens.

Een geoefend iemand doet dan een stapje achteruit, kijkt nieuwsgierig naar wat haar geest heeft geproduceerd en zegt tegen zichzelf: “Kijk, daar heb je die gedachte weer. Het is maar een gedachte. Die kan ik nu weer voorbij laten gaan”.

Gedachten zijn niet méér dan gedachten. Je hoeft je er niet druk over te maken

Misschien vind je dit wel erg simpel. Dat is het ook. En ergens ook weer niet. Probeer het maar uit. Je zult merken dat het nog niet zo eenvoudig is om je aandacht erbij te houden. Dat is oké. Trainen levert veel op en oefening baart kunst.

Zin om het experiment aan te gaan? Hier vind je een aantal aandachtsoefeningen. https://www.commucare.nl/mindfulness/

Oh, by the way, misschien had je het al begrepen. Deze oefeningen helpen niet alleen bij angst maar ook bij andere menselijke emoties. Veel succes!

Vermijding als de belangrijkste oorzaak van psychische problemen (en de relatie met pesten)

Steeds meer mensen hebben last van angsten en depressieve gevoelens. Hoe komt dat toch? Wat maakt dat verslaving steeds vaker voorkomt? Wat drijft ons om ...
Lees meer →

Schaamte

Ik heb het mooiste beroep van de wereld. Echt. Dat ik mee mag kijken, voelen en denken in de persoonlijke wereld van een ander vind ...
Lees meer →

Pesten op de werkvloer, dat overkomt jou niet. Of toch wel?

Ze regeerde als een dictator over dat secretariaat. Terwijl ze officieel geen bal te zeggen had. Ongelofelijk. Toen ik eenmaal in haar web zat, was ...
Lees meer →

5 Liefdestalen om van Kerst ècht een feest te maken

Kerstmis. Iedereen gezellig en liefdevol met elkaar, prachtige versieringen, lekker eten, mooie muziek, cadeautjes, goede doelen. Met recht genieten van the spirit of Christmas… Of ...
Lees meer →

Hoe ‘over de streep’ gaan de wereld verbetert

Vorige week zag ik een engel. Nee, niet zo een met vleugels. Deze was van vlees en bloed. Sterker nog, ik zag er niet één. ...
Lees meer →

Wat George W. Bush ons leert over onveilige hechting(sstijlen)

‘Ze houdt gewoon niet meer van me.’ Ik zie de pijn in zijn ogen, volledig overtuigd van zijn gelijk. Terwijl ik zeker weet dat hij ...
Lees meer →

Veilige hechting als geheim ingrediënt van liefdevolle relaties

Vind jij relaties ook zo ingewikkeld? Laat me je dan een geheimpje vertellen. Iets dat geldt voor alle relaties. Die met je kind, met je ...
Lees meer →

Trauma: hoe dieren verwerken en wat wij daarvan kunnen leren

Een flits in de achteruitkijkspiegel. Een BMW komt met een rotgang dichterbij. Dat was het dan, schiet het door haar heen, dit is het einde. ...
Lees meer →

Mildheid: 10 manieren om lief voor jezelf te zijn, of je dat nou verdient of niet

Deze week had ik zo’n dag. Zo eentje waarop je denkt: laat ze toch allemaal de rambam krijgen. Het gebeurt als je even niet oplet. Je ...
Lees meer →

Pesten: je gaat er heus niet dood van

Weg moet ze. Weg. Ze is te lelijk. Te saai ook. Ze voelt zwaar door het grote verdriet dat ze al zo lang met zich ...
Lees meer →

Hoe je als introvert je imago kunt opkrikken terwijl je toch jezelf blijft

Op een feestje zie je het meteen. Het verschil tussen de ene soort en de andere. Lisa staat altijd in het middelpunt van de belangstelling. ...
Lees meer →

Wat de zorgverzekeraar je niet vertelt: 5 tips om geld over te houden

Na de proefrit weet ik het zeker. Ik wil ‘m: een Tobato. Zalige wegligging. Trendy design. Lekker pittig, en toch veilig en zuinig. Ik loop ...
Lees meer →

Boos? Vertel je moeder dat ze naar de pomp kan lopen

Komt bij jou ook wel eens stoom uit je oren? Ook wel eens zó razend dat je zin hebt om te meppen? Ik heb dat ...
Lees meer →

Hoe je in no time een goeroe kunt worden

Je komt ze overal tegen. Online en offline, in allerlei gedaanten. Gladde Amerikanen die weten hoe je veel geld kunt verdienen. Zenmeesters die verlichting hebben ...
Lees meer →

5 gedachten over “Angst”

  1. Hallo Renate,
    Ik ben erg blij met deze blog. Ik heb er veel aan.Ook de mindfulness oefeningen probeer ik een aantal keer per dag te doen. Tot mijn vreugde zag ik dat je ook het boek van Eline Snel bij je aanbevelingen heb staan. Ik gebruik dit in mijn klas en de kinderen vinden het erg fijn.
    Bedankt!

  2. Lieve renate, wat een fijn blog… ik heb er veel aan. Vooral dat stuk dat angst een gedachte is en weer voorbij gaat. En er van n afstand naar kijken. Ook dat is iets wat ik allemaal ga uitproberen! Ik heb dit en voel dat dit iets is wat tijdelijk bij mij hoort… ik heb de oefeningen nog niet gedaan..maar ga dat zeker doen. Hormonen kunnen je wereld aardig op zn kop zetten…maar ga er bewuster mee om dankzij jou….fijne dag

    1. Wat leuk, Francis, dat je de dingen uit het blog voor jezelf gaat uitproberen. Dat zinnetje van “wat tijdelijk bij mij hoort” is een hele goeie! Natuurlijk kunnen hormonen een rol spelen. En zo zijn er nog veel meer aspecten die met angst samenhangen, die niet in dit blog staan. Daar kom ik later nog wel eens op terug 🙂 Veel succes met oefenen!

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven