Pesten: je gaat er heus niet dood van

Weg moet ze. Weg.

Ze is te lelijk. Te saai ook. Ze voelt zwaar door het grote verdriet dat ze al zo lang met zich mee draagt. Zo ontzettend zwaar. Nu wil ze op me leunen. Maar ik wil niet. Ik wil van d’r af.

Er is één probleem. Zij is mijn jongere Zelf. En ze is pas 11

Iemand zegt: Ze is een mooie meid.

Huh? Ik raak in de war. Mooi? Hoe kan iemand dát nou zeggen? Een sprankje nieuwsgierigheid piept omhoog.

‘Kijk haar eens aan’, zegt de workshopbegeleider tegen me. Het lukt me niet. Steeds wil mijn hoofd de andere kant op kijken. Mijn verstand weet dat het beter is om het oude zeer onder ogen te zien. Ik doe mijn best. Maar er is zo veel weerstand. De jonge Renate wacht af, verlangend om gezien te worden. Hunkerend om gekend te worden.

Ik, de oudere Renate, probeer weer. Het gaat iets beter. Een fractie van een seconde kijk ik haar aan. Het is erg onwennig. Mijn hart bonst als een gek. Ergens voelt het vertrouwd. De kleine kijkt naar me op. Ik voel steeds meer dat het oké is.

Zo lelijk is ze nou ook weer niet, zeg ik

Stap voor stap kan ik langer naar haar kijken. Mijn nieuwsgierigheid wordt groter. ‘Wie ben jij dan?’

Ik ben de kleine Renate’, is het antwoord. Ik kijk. Ik zie. De tranen stromen over mijn wangen. Ik voel  verdriet om het verlies. En tegelijkertijd vreugde vanwege het terugvinden van dit prachtige deel van mijn Zelf. Heel voorzichtig maken we steeds meer contact.

Wat is er gebeurd toen je 11 was? vraagt de begeleidster

Ik werd gepest. Buitengesloten door de groep. Uitgekotst. Mijn moeder zag het niet. Niet echt. Ik durfde het thuis niet te vertellen omdat de schaamte te groot was. Ze zou me toch niet kunnen opvangen. Wat was ik alleen.

Wat de kinderen op school met me deden, (of juist niet met me wilden doen), betrok ik op mezelf. Er moet  iets ernstigs mis zijn met mij, dacht ik, want anders zouden ze zoiets toch niet doen?

Als anderen je vaak genoeg het gevoel geven dat je er maar beter niet kunt zijn, dat je niet de moeite waard bent, dan ga je dat vanzelf geloven. Zoiets gaat heel diep. Veel dieper, met grotere gevolgen dan de meeste mensen denken.

De meeste mensen draaien liever hun hoofd af als er gepest wordt

Pesten is naar en narigheid moet weg. Dat zit ingebakken in de mens. Pesterij is altijd bedreigend, ook als je zelf niet het mikpunt bent.  Pesten tast de veiligheid van de hele groep aan. Dat je morgen zelf de klos kan zijn drukken we weg. Waarom bijt die gepeste niet eens flink van zich af? Waarom doet ze geen andere kleren aan. Ze moet ook niet zo stom doen. What does not kill you makes you stronger. Het ligt aan het slachtoffer, vinden we. Voor zo iemand gaan we niet zomaar uit onze comfortzone. De omstanders kijken liever weg,  puur uit zelfbehoud.

Degene die wordt gepest heeft te maken met geweld van de pestkop. Dat is al erg genoeg. Maar het ergste is dat anderen haar in de steek laten en bovendien nog de schuld geven ook.

Het ergste van pesten is niet het geweld. Het ergste is dat je helemaal alleen bent

De mens is een sociaal dier. We leven in kuddes. We kunnen niet zonder anderen. Kinderen niet, volwassenen ook niet. Instinctief weten we dat we minder kwetsbaar zijn als we bij een groep horen. De groep zorgt voor bescherming tegen bedreiging van buitenaf. Zo voelen we ons veilig.

Ooit bij stil gestaan waarom we in het oranje gekleed gaan op Koninginnedag? Of wanneer ons nationale elftal voor de wereldbeker voetbal speelt?  Als we op elkaar lijken voelen we ons, al is het maar even,  één grote familie en dat is heerlijk. Als we het Koningshuis niks vinden (of voetbal haten) nemen we dat op de koop toe.

Nog niet overtuigd hoe bedreigend alleen staan is? Kijk dan eens naar dit filmpje. Mensen zijn ook dieren. Het filmpje laat zien dat je al gauw de pineut zult zijn, wanneer  je klein en kwetsbaar bent én je alleen komt te staan. Waar is de kudde van dit kalf? Zou het ook gegrepen zijn als het te midden van de andere dieren had gestaan?

Iedereen heeft een groep nodig om bij te horen. Daarom is bij pesten de groep de sleutel tot de oplossing

Pesten blijft uit als er voldoende sociale veiligheid is. Als iedereen bij iemand hoort. Als iedereen wordt geaccepteerd zoals hij is door tenminste een paar anderen.

Als je er alleen bij mag horen als je meedoet met de pesterij, dan is dat niet veilig. Als je alleen een plek hebt in de groep omdat je zelf een pestkop bent (en anderen bang voor je zijn), dan word je ook niet gezien voor wie je werkelijk bent. Uiteindelijk is zelfs dát niet veilig. Raken we geïsoleerd dan is onze weerbaarheid ver te zoeken, door de overmacht van de rest. Daar kan geen mens tegenop.

Een gebrek aan weerbaarheid is dus een gevolg van pesten, niet de oorzaak

Hier is nog een filmfragment. Het is een stukje uit de film L’ Ours, de Beer, uit 1988. Als je het bekijkt, observeer dan eens wat er gebeurt in je lijf.

Wil je wegkijken? En wat voelde je aan het einde van het fragment als mammabeer verschijnt? Zij is wat je noemt een perfecte veilige hechtingsfiguur. Mijn ideaal is dat we elkaars veilige hechtingsfiguren zijn. Als puntje bij paaltje komt is daar moed voor nodig. Veel moed om echt te zien wat er gebeurt, niet weg te kijken. En moed om samen met anderen in actie te komen en iemand die gepest wordt in bescherming te nemen. Daarvoor moeten we uit onze comfortzone. Alleen dan kan pesten de wereld uit geholpen worden.

Als je gepest wordt, maak dan verbinding met veilige anderen en praat over je probleem. Er is niets om je voor te schamen. Het ligt niet aan jou.

Als je ooit gepest werd, en je hebt de bescherming gemist, weet dan dat het altijd mogelijk is om je herinneringen te verwerken.

Het maakt niet uit hoe lang het geleden is dat je trauma plaatsvond. Of hoe groot de wond is. Het is zwaar en het kost tijd, maar het is zeker mogelijk.

Op mijn eigen weg van verwerking vond de grote Renate van 44 haar kleine Renate van 11 weer terug bij een workshop familieopstellingen. Daar ontdekte ik dat ik als kind een zwaar psychisch afweermechanisme moest inzetten. Om de pijn van het pesten te kunnen dragen moest ik het deel van mezelf, waarvan ik was gaan denken dat het niet deugde, ‘afsplitsen’ in de geest. Afweer werkt, maar de prijs is hoog. Je bent namelijk niet langer compleet. Nu, na 33 jaar, zijn ‘we’ weer bij elkaar. We laten elkaar nooit meer gaan. En het klopt: wij zijn een mooie meid.

Vermijding als de belangrijkste oorzaak van psychische problemen (en de relatie met pesten)

Steeds meer mensen hebben last van angsten en depressieve gevoelens. Hoe komt dat toch? Wat maakt dat verslaving steeds vaker voorkomt? Wat drijft ons om ...
Lees meer →

Schaamte

Ik heb het mooiste beroep van de wereld. Echt. Dat ik mee mag kijken, voelen en denken in de persoonlijke wereld van een ander vind ...
Lees meer →

Pesten op de werkvloer, dat overkomt jou niet. Of toch wel?

Ze regeerde als een dictator over dat secretariaat. Terwijl ze officieel geen bal te zeggen had. Ongelofelijk. Toen ik eenmaal in haar web zat, was ...
Lees meer →

5 Liefdestalen om van Kerst ècht een feest te maken

Kerstmis. Iedereen gezellig en liefdevol met elkaar, prachtige versieringen, lekker eten, mooie muziek, cadeautjes, goede doelen. Met recht genieten van the spirit of Christmas… Of ...
Lees meer →

Hoe ‘over de streep’ gaan de wereld verbetert

Vorige week zag ik een engel. Nee, niet zo een met vleugels. Deze was van vlees en bloed. Sterker nog, ik zag er niet één. ...
Lees meer →

Wat George W. Bush ons leert over onveilige hechting(sstijlen)

‘Ze houdt gewoon niet meer van me.’ Ik zie de pijn in zijn ogen, volledig overtuigd van zijn gelijk. Terwijl ik zeker weet dat hij ...
Lees meer →

Veilige hechting als geheim ingrediënt van liefdevolle relaties

Vind jij relaties ook zo ingewikkeld? Laat me je dan een geheimpje vertellen. Iets dat geldt voor alle relaties. Die met je kind, met je ...
Lees meer →

Trauma: hoe dieren verwerken en wat wij daarvan kunnen leren

Een flits in de achteruitkijkspiegel. Een BMW komt met een rotgang dichterbij. Dat was het dan, schiet het door haar heen, dit is het einde. ...
Lees meer →

Mildheid: 10 manieren om lief voor jezelf te zijn, of je dat nou verdient of niet

Deze week had ik zo’n dag. Zo eentje waarop je denkt: laat ze toch allemaal de rambam krijgen. Het gebeurt als je even niet oplet. Je ...
Lees meer →

Hoe je als introvert je imago kunt opkrikken terwijl je toch jezelf blijft

Op een feestje zie je het meteen. Het verschil tussen de ene soort en de andere. Lisa staat altijd in het middelpunt van de belangstelling. ...
Lees meer →

Wat de zorgverzekeraar je niet vertelt: 5 tips om geld over te houden

Na de proefrit weet ik het zeker. Ik wil ‘m: een Tobato. Zalige wegligging. Trendy design. Lekker pittig, en toch veilig en zuinig. Ik loop ...
Lees meer →

Angst

Een gil. Ik kijk om. Een groepje mensen bij elkaar, rond een plek op het ijs. Snel schaats ik terug. Ik zie een zwart gat in ...
Lees meer →

Boos? Vertel je moeder dat ze naar de pomp kan lopen

Komt bij jou ook wel eens stoom uit je oren? Ook wel eens zó razend dat je zin hebt om te meppen? Ik heb dat ...
Lees meer →

Hoe je in no time een goeroe kunt worden

Je komt ze overal tegen. Online en offline, in allerlei gedaanten. Gladde Amerikanen die weten hoe je veel geld kunt verdienen. Zenmeesters die verlichting hebben ...
Lees meer →

11 gedachten over “Pesten: je gaat er heus niet dood van”

  1. Hoe mooi dat ik deze prachtige blog van je mag lezen. Bedankt hiervoor. Toeval bestaat niet, want dinsdag ga ik een drieluik geven over pesten en begin ik over groepsconformisme. Hoe inspirerend dan dit stuk…

  2. Pesten is een heel gemeen ‘spelletje’ van ons brein. Het kan heel eenvoudig gestopt worden, kijk maar op http://www.pestbriefje.com/wordpress/het-pestbriefje-werkt
    Het meest frappante is dat deze twee jongens inmiddels vrienden zijn!

    Als er niet zoveel onzin rond pesten beweerd werd dan zou pesten helemaal niet zo’n probleem zijn. De laatste onzin hierover is dat pesten een groepsproces is en dat de hele groep hier dus tegen moet optreden. Maar waarom wordt er dan niet gepest in de groepen 1, 2 ,3 en 4? En ook niet in de groepen van de midden- en bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Zijn dat geen groepen?

    1. Wat goed dat het pestbriefje in het geval van die twee jongens zo goed gewerkt heeft. Fantastisch!
      Er zijn inderdaad ongelofelijk veel misverstanden over pesten in de wereld. Ik hoop met mijn blog een bijdrage te leveren er enkele te ontkrachten. Begrijp ik het goed dat we de oplossing volgens jou niet binnen de groep moeten zoeken? In mijn optiek hoeft niet de hele groep op te treden hoor. Dat is waarschijnlijk ook geen haalbare kaart. Maar volgens mij is het wel degelijk zo dat een groep beschermend werkt tegen pesterij bij een individu. Heb je een link naar het onderzoek waaruit blijkt dat er in de groepen die jij noemt niet gepest wordt? Ik zou er graag meer van weten. Mijn ervaring is namelijk dat het in die groepen wel voorkomt. Ik weet dat uit eigen ervaring (middelbare school) en door ervaring van mijn dochter haar basisschool. Zelfs op volwassen leeftijd komt pesterij nog veelvuldig voor. Dat moet stoppen. Ik ben blij dat we ons allebei inzetten voor het goede doel.

      1. Het allereerste wetenschappelijke onderzoek naar pesten leidde tot het Bully Prevention Program. Het werd op twee scholen onderzocht en gaf tegenstrijdige resultaten. Dat was natuurlijk geen verrassing want onderzoeker Olweus ging er vanuit dat er gepest wordt omdat het slachtoffer ‘anders’ is. Daarna bleek het slachtoffer zich niet te kunnen verweren en toen bleek deze niet sociaal vaardig te zijn. Dit werd gevolgd door de opvatting dat de omstanders moesten ingrijpen en dat is inmiddels ook weer aangepast en is het groepsproces de oorzaak van pesterijen. De slachtoffers waren niet alleen anders maar hadden ook last van ADHD, hielden van suiker, waren homo/lesbisch of hadden geen merkkleding. Kortom: eigen schuld, dikke bult want alles is wetenschappelijk verantwoord onderzocht! En dan meestal door wetenschappers die zelf niet eens kinderen hebben, laat staan dat ze weten wat het is om een gepest kind te hebben. Er zijn tientallen methodes ontwikkeld die allemaal gericht zijn op het slachtoffer.
        Men zoekt de oplossing in voorbeeldgedrag waarbij volwassenen zich als kinderen gedragen in een poging om kinderen te leren zich als volwassenen te gedragen. En dat voorbeeldgedrag wordt versterkt door met de hele klas naar een film te gaan waarin de gepeste zelfmoord pleegt. Maar Jochem is dan ook een dikke jongen dus hij zal er zelf wel om vragen. De school roept in zo’n geval dat ze een pestprotocol hebben en dat daarin staat dat er niet gepest mag worden. Er treft hen dus geen blaam. De media onderzoekt vervolgens of de zelfmoord misschien een andere reden heeft en publiceert dit. En als er dan acht(!) zelfmoorden in twee jaar zijn dan worden alleen de laatste twee, Tim en Fleur, genoemd als reden om het anti pestbeleid op scholen wetenschappelijk te onderzoeken op effectiviteit. De uitkomst daarvan wordt natuurlijk met vertrouwen tegemoet gezien door een wetenschappelijk onderbouwde methode die, in een land waar 30 keer minder kinderen wonen dan in ons land, de pesterijen nog niet eens met de helft kan verminderen.

        Pesten is een serieuze zaak die levensgevaarlijk kan zijn. Daarom pakken we het ook heel doordacht aan met gekleurde petjes, groene schoolpleinen, mandmassage, liedjes, rap’s, toneelstukjes, goed-gevoel machines, armbandjes, televisieprogramma’s enzovoorts, enzovoorts. Maar wat is er nu werkelijk aan de hand?
        De definitie van pesten is de beschrijving van een psychopaat. Zo wordt elke ruzie op school een pesterij genoemd en als dat dan ook nog gefilmd en gedeeld wordt dan spreekt de rector daar schande van. Vervolgens kijkt hij naar het journaal met beelden uit Syrië of naar de discriminatie van homo’s in Rusland, zonder zich af te vragen of dat ook voorbeeldgedrag kan zijn. We weten waarom 10% van de kinderen een pester kan worden en we weten waarom 10% gepest kan worden. We weten ook dat pesterijen rond het 9e jaar beginnen en tot het 15e kunnen duren en dat het dus voorkomt tijdens de ‘Zelfbeschermende fase’ van de pester. Hiermee kan aangetoond worden waarom vrijwel alle anti pestenmethodes zo slecht scoren. Daarbij gebruiken deze methodes vrijwel allemaal het rollenspel als leermiddel, terwijl er geen enkele school is die op die manier kinderen leert lezen, schrijven of wat dan ook. Het zijn dus de leken die met een cursusje op zak tegen de beroepsmensen zeggen hoe je kennis moet overdragen. Opmerkelijk hieraan is dat niemand op het idee komt om eens tegen de ouders van de pester te zeggen wat hun kind aanricht en dat zij daar verantwoordelijk voor zijn en niet de school!

        Zoals ik zei: ‘Pesten is een gemeen spelletje van ons brein!’ Daarbij stelt niemand zich de vraag: ‘Hoe zou ik willen dat de school de pesterij stopt als de pester of de gepeste MIJN kind is! Want er is niets eenvoudiger dan het opvoeden van het kind van een ander.

  3. Dank jullie wel, Marieke, Joy en Janine voor jullie fijne comments. Ik hoop dat het veel mensen bereikt die er wat aan kunnen hebben.
    Veel succes met je drieluik Janine! Is daar op internet iets over te vinden? Ik zou het leuk vinden om op mijn beurt weer door jou geïnspireerd te worden 😉

    1. Dank je wel Anja. Wat een mooi stuk. Het ontroert op deze vroege ochtend. Gefeliciteerd dat jullie elkaar hebben teruggevonden! Makes my day 😉

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Scroll naar boven